Në mes të krizës globale të energjisë, të përkeqësuar nga lufta në Ukrainë, Shqipëria po punon për të diversifikuar burimet e saj të energjisë, duke përfshirë futjen e gazit dhe energjisë së erës, me të parën që do të kushtojë deri në 4 miliardë euro për t’u zbatuar.
Shqipëria aktualisht prodhon pothuajse 100% të energjisë elektrike nga hidrocentralet. Kjo energji nuk mund të ruhet, kështu që shitet në vendet e tjera gjatë pranverës dhe verës kur prodhimi është më i lartë. Por më pas, sidomos gjatë dimrit, Shqipëria duhet të blejë energji elektrike nga vendet fqinje për të përmbushur kërkesën.
Kjo së shpejti mund të mos jetë më e nevojshme pasi qeveria njoftoi planet disa muaj më parë për të gazifikuar vendin. Komisioni për Veprimtaritë Industriale (KVP) tha se në Shqipëri do të duhej të zbatoheshin gjithsej gjashtë projekte për të arritur një shpërndarje efikase të gazit natyror.
Në veçanti, këto përfshijnë zgjerimin e gazsjellësit Jon-Adriatik dhe zhvillimin e termocentralit të Vlorës.
Ministrja e Energjisë Belinda Balluku foli për gazifikimin e vendit në parlament, duke u shprehur se po punohet për përfundimin e dy projekteve të mëdha që do të ndihmojnë kalimin e vendit drejt gazit.
“Prej dy vitesh po përfundojmë dy projekte madhore dhe gazifikimin e vendit. Është një projekt me kompanitë më të mëdha amerikane. Ata do ta përfundojnë atë në një kohë rekord. Jo vetëm ndezja e TEC-it, por edhe gazsjellësi nga porti i Vlorës në zonën e TAP-it në Seman. Do të fillojë të shpërndahet ose në Itali ose në vende si Bullgaria”, tha ajo.
Sipas vlerësimeve të palëve të interesuara, ky i ashtuquajtur “gazifikimi” ka një çmim të vlerësuar prej 4 miliardë euro.
Por përdorimi i gazit, veçanërisht nga vendet që aktualisht nuk janë të varura prej tij, ka ngritur shqetësimin e ambientalistëve. Një shembull është një letër e fundit drejtuar Komisionit Evropian nga shoqëria civile dhe organizatat mjedisore duke u kërkuar atyre të ndalojnë financimin e projekteve të gazit në rajon dhe në vend të kësaj të fokusohen në zgjidhjet e qëndrueshme të energjisë.
“Prandaj, ne kërkojmë që Komisioni Evropian të përmbahet nga promovimi i infrastrukturës së re të gazit në Ballkanin Perëndimor, qoftë në deklaratat publike apo investimet e tij si ato të Planit Ekonomik dhe Investimeve. Në vend të kësaj, i kërkojmë Komisionit të dyfishojë përpjekjet e tij për të inkurajuar investime të vërteta transformuese, të cilat po marrin vëmendje të pamjaftueshme në Ballkanin Perëndimor”, thuhet në letër.
Ata kanë frikë se paratë do të shpenzohen për projekte të shtrenjta, që konsumojnë kohë dhe që nuk janë të qëndrueshme dhe do të bllokojnë rajonin me gazin, pasi pjesa tjetër e Evropës dëshiron të shkojë drejt energjisë së rinovueshme.
Shqetësime të tjera përfshijnë paraqitjen e gazit azerbajxhanas si një alternativë.
Gazi i Azerbajxhanit është problematik pasi regjimi në pushtet përballet me çështjet e korrupsionit në një nivel të lartë, veçanërisht duke përfshirë marrëveshjet e gazit.
Kryeministri Edi Rama vizitoi Azerbajxhanin para disa javësh për të diskutuar hapat e mëtejshëm në fushën e energjisë, duke përfshirë furnizimin me gaz për Shqipërinë dhe caktimin e një ekipi teknik për të filluar punën për këtë çështje.
“Ky është një sektor shumë i mirë për bashkëpunim, me një potencial të madh për t’u rritur edhe më tej. Përfaqësuesit tanë po mbajnë takime për një portofol më të gjerë të bashkëpunimit tonë në fushën e energjisë, që përfshin gazin natyror, furnizimet tranzit dhe energjinë elektrike”, tha pas takimit presidenti i Azerbajxhanit, Ilam Aliyev.
Serbia po kërkon gjithashtu të marrë gaz nga Azerbajxhani në të ardhmen, sipas ministres serbe të Minierave dhe Energjisë Zorana Mihajlovic.
Por përveç gazit të diskutueshëm nga vendet e diskutueshme, Shqipëria po shikon gjithashtu energjinë e erës dhe diellit.
Aktualisht janë të paktën 13 projekte diellore në tubacion me një kapacitet prej 1.24 GW mes tyre. Për më tepër, një propozimi i fundit i fermës së erës i është dhënë statusi i investimit strategjik në vend. Nëse ndërtohet, projekti do të ketë një kapacitet të kombinuar prej 234 MW.
Në maj 2022, kompania e gazit Delvina aplikoi pranë shtetit për të vazhduar kërkimet në fushën e Delvinës për gaz natyror. Besohet se rajoni ka një kapacitet prodhimi nga tetë deri në dhjetë mijë metër kub normal në ditë.
Blloku i Delvinës ka një sipërfaqe prej 234 kilometrash katrorë dhe është relativisht i paeksploruar. Sipas faqes së tyre të internetit, qëllimi i kompanisë është “shpimi i më shumë puse për të rritur sasinë e gazit të prodhuar”.
Përveç diversifikimit të burimeve të energjisë, Shqipëria po kërkon të pozicionohet si një portë për në BE për shitjen e gazit natyror. Terminalet lundruese të gazit në Vlorë janë vendosur të punojnë së bashku me TEC-in e Vlorës në një projekt të drejtuar nga kompania amerikane Excelerate Energy Inc.
Gjithashtu në maj, një memorandum mirëkuptimi u nënshkrua midis kompanisë amerikane Linden Energy, gjigantit bullgar të energjisë Overgas dhe ndërmarrjes shtetërore shqiptare Albgaz.
Marrëveshja mund të bëjë që Overgas të marrë gaz natyror nga TEC-i i Vlorës ende jofunksional.
Gazeta Shqiptare
